Cây Ý Dĩ hay còn gọi là bo bo, ở Việt Nam ta có đến 3 loại giống này, là bo bo tẻ (C. lacryma-jobi var. stenocarpa), hạt bo bo tẻ sắc có màu trắng, hạt rất lớn thường được bà con trồng để làm thức ăn. Loại thứ hai là bo bo cườm (C. lacryma-jobi var. puellarum), giống này có hạt nhỏ nhưng rất cứng, tuy không dùng để ăn mà thay vào đó được sử dụng để xâu hạt làm chuỗi hoặc kết mành. Loại thứ ba là bo bo nếp (C. lacryma-jobi var. ma-yuen), riêng giống này có hạt lớn, róc vỏ và là loại giống quý hiếm nhất, theo nhân chứng kể lại thì Mã Viện đã đem hạt này sang Trung Quốc gây giống.
Ý Dĩ là loại cây thảo, có thân cao tới 2 m và nhẵn có vạch dọc, lá hình dạng mác rất to, trên lá có gân song song rất rõ, Ý Dĩ là loài cây có hoa đơn, quả dĩnh được bao bọc bằng bẹ của lá bắc. Hạt Ý Dĩ khi chín tới được bao bọc trong một lớp vỏ hình ovan có màu trắng rất cứng cáp, người ta thường thu hoạch hạt này để làm chuỗi hột trang sức, một số người sử dụng làm ngũ cốc hoặc dùng trong y học, vậy cách trồng loại cây này như thế nào?.
Tác dụng chữa bệnh của hạt Ý Dĩ
Trong nền y học hiện đại, các nhà nghiên cứu đã không ngừng tìm hiểu cũng như đưa ra các dẫn chứng để thuyết phục hơn. Đồng thời giúp mọi người hiểu rõ hạt ý dĩ có tác dụng gì. Dựa và các chỉ số phân tích thì 65% thành phần là hydratcacbon; 13,7 % là protein cùng các acid amin. Phần còn lại chính là tinh bột và chất béo. Đối với rễ cây ý dĩ tỷ lệ có chút thay đổi thành 52% tinh bột, 17,6 % protein và 7,2% là chất béo.
Sau khi phân tích thành phần cấu tạo dinh dưỡng các nhà nghiên cứu đã đưa ra một số tác dụng của hạt ý dĩ như tốt cho hệ hô hấp, ức chế khối u hay tế bào ung thư, ngăn cản vi khuẩn và ký sinh trùng phát triển. Trong hạt ý dĩ hàm lượng chất xơ dồi dào nên rất để ổn định chỉ số cholesterol và hàm lượng chất béo trong cơ thể.
Người mắc bệnh phổi có thể dùng hạt ý dĩ làm món ăn trị liệu khá tốt cho sức khỏe. Khi ăn các nhánh khí quản sẽ dẫn nở giúp hô hấp tốt hơn và đẩy dịch đờm ra khỏi cơ thể. Thêm vào đó hạt ý dĩ có công dụng như thuốc lợi tiểu. Ngoài trị họ ăn thần còn có thể thanh nhiệt cho cơ thể. Công dụng này được sử dụng với trẻ sơ sinh khá tốt. Do các bé uống sữa là chính mà sữa thì thường khó tiêu hóa và có tính nóng. Vừa thanh nhiệt lại tăng cường chức năng bài tiết sẽ khiến bé nhỏ được thoải mái hơn.
Tuy nhiên hạt ý dĩ vì chức năng lợi tiểu nên không được tùy tiện với phụ nữ có thai. Chỉ nên sử dụng dau khi sinh hoặc trước khi mang thai. Đây là điểm đáng lưu ý để tránh gây nên ảnh hưởng cho thai nhi.
Cách trồng cây Ý Dĩ
- Thời vụ trồng vào tháng 3-4.
- Nhân giống bằng hạt: chọn những hạt chắc mẩy, không có bệnh. Lọc hạt giống bằng cách ngâm hạt vào nước, những hạt chìm và có màu trắng là hạt giống tốt. Sau đó ngâm hạt giống vào nước ấm 35-400C trong 3-4 giờ rồi vớt ra để ráo nước.
- Đánh luống cao 10-15cm. Đào những hốc thành hàng, mỗi hốc cách nhau 15-17cm, mỗi hàng cách nhau 40-45cm. Bón phân vào hốc.
- Gieo hạt vào hốc theo tỷ lệ 1-2 hạt/hốc (1 sào gieo 1kg hạt giống).
Kỹ thuật chăm sóc cây
- Khi cây lên cao 2-3 lá thì xới xáo, bón thúc để cây phát triển.
- Khi cây ra hoa thì phải rung cây để hoa đực và hoa cái thụ phấn được với nhau.
- Cần chú ý chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh cho cây.
Hướng dẫn thu hái và sơ chế
- Thu hoạch vào đầu mùa đông khi cây héo vàng và quả chuyển thành màu nâu nhạt.
- Cắt bông ý dĩ phơi khô, lấy hạt. Khi dùng, giã bỏ vỏ, lấy nhân. Dùng sống hoặc sao vàng./.
