Cây sắn hay còn có tên gọi khác là cây khoai mì hoặc củ mì, là một loài thực vật có tên khoa học là Manihot esculenta, được xếp vào nhóm cây lương thực lấy củ và có thể sống lâu năm, sắn thuộc họ Đại kích. Xét về nguồn gốc, cây sắn bắt nguồn từ các khu vực nhiệt đới của Mỹ La tinh, được con người trồng cách đây hơn 5 nghìn năm, hiện tại sắn được trồng nhiều nhất ở châu Mỹ, châu Á và châu Âu mới du nhập loài thực vật này vào chưa đầy một thế kỷ, các bà con nông dân ở các vùng quê và vùng cao cũng thường chọn trồng loài cây này thay cho vụ mùa.
Cây sắn trưởng thành có thể cao đến 3m, có lá khía thành nhiều thuỳ, rễ phát triển thành củ và chứa hàm lượng tinh bột rất cao, vì là một trong những cây lương thực nên hiện tại sắn được trồng ở rất nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ. Đây là nguồn lương thực của hơn 500 triệu người trên thế giới, nếu bà con có dự định trồng loại cây này thì hãy xem những chia sẻ về phương pháp trồng và chăm sóc ở bài viết này.
Lựa chọn thời điểm trồng cây sắn
Sắn là cây trồng của vùng nhiệt đới ẩm. Sắn cần ánh sáng ngày ngắn để tạo củ. Nhiệt độ trung bình thích hợp cho sắn từ 23 – 27 độ C. Lượng mưa trung bình năm thích hợp đối với sắn trong khoảng 1.000 – 2.000 mm. Thời vụ trồng sắn tùy thuộc nông lịch cụ thể của từng địa phương. Các giống sắn công nghiệp trồng để lấy bột thường thu hoạch 8 – 12 tháng sau trồng. Các giống sắn ngọt trồng để ăn tươi thì có thể thu hoạch rải rác từ 6 – 9 tháng.
Thời vụ trồng sắn ở miền Bắc
Ở miền Bắc nước ta, sắn trồng tốt nhất là trong tháng 2 vì lúc này có mưa xuân ẩm. Trời bắt đầu ấm, thích hợp cho cây sinh trưởng, hình thành và phát triển củ. Trồng muộn vào tháng 4, trời đã nóng, cây sinh trưởng mạnh nhưng không đủ thời gian cho củ phát triển.
Thời vụ trồng sắn ở miền Trung
Vùng ven biển miền Trung, sắn được trồng từ tháng 1 đến tháng 2 trong điều kiện nhiệt độ tương đối cao và có mưa ẩm. Thu hoạch vào tháng 9, tháng 10 để né tránh bão lụt gây đổ ngã và thối củ ngoài đồng.
Thời vụ trồng sắn ở Tây Nguyên và Nam Bộ
Vùng Tây Nguyên, vùng Đông Nam Bộ, vùng đất núi Đồng bằng Sông Cửu Long. Sắn được trồng vụ chính (70%) từ giữa tháng 4 đến cuối tháng 5. Và vụ phụ (30%) từ cuối tháng 9 đến đầu tháng 11. Tục ngữ Việt Nam có câu “nhất thì, nhì thục”. Thời vụ trồng thích hợp là rất quan trọng đối với cây sắn.
Giai đoạn chuẩn bị đất trồng
Kỹ thuật làm đất cần phù hợp với từng loại đất: Thông thường, đất được dọn sạch cỏ, cày 1 – 2 lần sâu 20 – 25 cm. Bừa 1 – 2 lượt, sau đó lên luống hoặc trồng bằng tùy điều kiện cụ thể và tập quán canh tác của vùng. Đất có độ dốc cao nên cuốc hốc trồng trực tiếp theo đường đồng mức xen các băng cây cốt khí. Anh đào, bình linh hoặc cỏ vertiver để chống xói mòn. Đất có độ dốc thấp hoặc đất bằng nên trồng luống cách nhau 1,0 m theo đường đồng mức. Và chỉ nên cày sâu vừa phải để không làm đảo “tầng đế cày” lên mặt đất. Đất nâu vàng và đất đỏ nên cày sâu 25 – 30 cm để cây sinh trưởng tốt hơn và cho năng suất cao hơn.
Cách cày đất bằng xe cơ giới
- Lần 1: 3 đĩa cày ở độ sâu càng nhiều càng tốt để cho đất thông thoáng và cây mì phát triển củ
- Lần 2: 7 đĩa sau cày lần 1 khoảng 10 ngày cho cây cỏ mọc lên sau đó cày lần 2 giúp giảm việc diệt cỏ
- Lần 3: Tạo luống để trồng, sau khi tạo luống nên trồng mì ngay vì đất đang có độ ẩm phù hợp.
Lưu ý: trong thời gian chuẩn bị đất nên bón phân chuồng hoặc phân hữu cơ để giúp cải thiện hữu cơ trong đất.
Kinh nghiệm chọn giống cây sắn
Cần chọn giống mì phù hợp với vùng đất. Yêu cầu sản xuất và thị trường tiêu thụ cũng như thời gian thu hoạch. Mỗi 2 – 3 năm nên đổi giống hoặc mua giống nguyên chủng từ trung tâm để hạn chế việc lây lan và dịch bệnh.
Cách hom giống sắn và kỹ thuật trồng sắn
Theo quy trình của chúng tôi, bà con cần lưu ý chọn giống như: Giống phải khỏe, không bị bệnh (để an toàn bà con nông dân đem giống đi kiểm nghiệm tại các trung tâm có uy tín trước khi sử dụng. Để tránh cho cây mì bị nhiễm bệnh bà con cần thay đổi sang giống thuần chủng sau khi trồng được 2 – 3 vụ).
- Cây có tuổi từ 10 – 14 tháng
- Cây không nên để quá 45 ngày và đường kính thân 1,5 – 2 cm cắt hom giống.
- Cây giống cắt bỏ phần ngọn và gốc cây 20 cm (sử dụng phần giữa).
- Cắt hom thẳng sẽ làm rễ mọc xung quanh và nhiều hơn.
- Dao cắt phải sắc.
- Chiều dài hom 20 – 30 cm.
Cách xử lý hom giống
Sử dụng chế phẩm ROOT 555 để xử lý hom giống giúp hạn chế lây nhiễm bệnh có sẵn trên cây giống. Tăng khả năng sống của cây giống, rễ của cây giống mọc nhanh hơn. Nhiều hơn và có năng suất cao hơn, cây trồng hấp thu được tốt hơn và hiệu quả hơn chất dinh dưỡng trong đất. Cung cấp một số Amoni acid và vi lượng cần thiết cho cây giống. Giúp cây giống phát triển tốt và có sức đề kháng cao. Xử lý ngâm hom từ 20 – 25 phút trước khi trồng.
Mật độ trồng cây sắn phù hợp
Khoảng cách và mật độ trồng sắn tuỳ theo đất. Với nguyên tắc chung là “đất tốt trồng thưa, đất xấu trồng dày”.
- Đất tốt: Khoảng cách trồng 1,20 m x 0,80 m. Mật độ 10.417 cây/ha.
- Đất trung bình: Khoảng cách trồng 1,00 m x 0,80 m, mật độ 12.500 cây/ha.
- Đất nghèo: Khoảng cách trồng 1,00 m x 0,70 m, mật độ 16.286 cây/ha.
Khoảng cách trồng 0,80 m x 0,80 m, mật độ 15.620 cây/ha. Khi trồng cắm hom thẳng đứng và sâu 10 – 15cm. Sau khi cắm hom xong nên phun thuốc diệt cỏ ngay (đối với ruộng xuất hiện cỏ nhiều). Khi cây mì được 2 tháng tuổi nên sử dụng thuốc cỏ 1 lần nữa trước khi bón phân. Thời gian này rất quan trọng phải xử lý cỏ triệt để vì nếu không xử lý được cỏ sẽ tranh thức ăn và phân bón của cây mì làm cho năng suất thấp. Sau khi xử lý cỏ xong bón phân và giữ độ ẩm phù hợp, bón phân theo gốc cây và lấp lại đất. Lượng bón 20g/ cây (liều lượng bón: 200 – 350kg/ ha).
Kỹ thuật chăm sóc và dinh dưỡng cho cây sắn
Để cây mì đạt năng suất cao. Chúng tôi khuyến cáo bà con nông dân áp dụng theo quy trình chăm sóc sau:
Bón lót
- PP1: Toàn bộ phân chuồng 2 tấn + 150kg super lân/ha, bón khi cày bừa hoặc bón theo hàng hay hốc trước khi trồng.
- PP2: Bón phân hữu cơ chuyên dùng cho khoai mì cùng với 100kg Super lân và 250kg Sitto Phat 16-8-16-12SiO2+TE/ha
Bón thúc
- Bón một lần duy nhất vào giai đoạn sau trồng 45 – 60 ngày: 300kg Sitto Phat 16-8-16-12SiO2+TE
- Lưu ý: Để phù hợp việc cung cấp dinh dưỡng cho cây mì bà con cần phải mang đất đi phât tích hàm lượng dinh dưỡng để có cách bón phù hợp nhất (vì mỗi năm trên ruộng canh tác của bà con lượng dinh dưỡng trong đất luôn thay đổi).
Giai đoạn thu hoạch củ và bảo quản cây sắn
Thời gian thu hoạch sắn thích hợp trong khoảng 8 – 11 tháng sau trồng (tùy giống). Thu hoạch xong phải vận chuyển ngay đến cơ sở chế biến, tránh phơi nắng lâu ngoài đồng sẽ giảm chất lượng bột. Bà con nông dân sau khi thu hoạch xong cần trồng cây họ đậu, họ….. để cải tạo lại đất (để bổ sung lượng N và phân xanh cho đất, tăng độ tơi xốp đất cho vụ sau)..
