Nghề nuôi tôm mang lại hiệu quả kinh tế cao, mang lại nguồn thu nhập khá lớn cho ngành xuất khẩu thủy sản. Đồng thời nuôi tôm cũng giúp người dân nâng cao thu nhập, cải thiện chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên nghề nuôi tôm khá vất vả và rất dễ bị dịch bệnh dẫn đến chết hàng loạt gây tổn hại kinh tế khá lớn. Hoặc không biết chăm sóc đúng kỹ thuật, phòng chống bệnh tôm rất lâu lớn. Ở tôm sú bà con sẽ thường gặp tình trạng tôm sú bị còi cọc, chậm phát triển khiến thu nhập không hiệu quả giảm sút. Bệnh còi tôm sú có thể do nhiều nguyên nhân như thiếu dinh dưỡng hay vị nhiễm vi rút gây bệnh còi. Trong bài này chúng tôi sẽ chia sẻ cho bà con về loại vi rút gây bệnh còi.
Hiện nay bệnh còi tôm sú được phát hiện đến từ 2 nguyên nhân chính là Monodon Baculovirus (MBV) và Hepatopancreatic virus (HPV)
Monodon Baculovirus (MBV)
Tác nhân gây bệnh
Là Monodon Baculovirus. Vi-rút này có cấu trúc nhân là DNA mạch đôi, có vỏ bao, hình que. Lần đầu tiên MBV được phát hiện bởi Ligtner (1981) trên đàn tôm sú ở Đài Loan. Khi tôm sú nhiễm MBV, vi-rút thường ký sinh ở tế bào biểu mô gan tụy hình ống và tế bào biểu mô ruột giữa, tạo một hoặc nhiều thể ẩn bên trong tế bào nhiễm.
Dấu hiệu bệnh lý
Khi tôm mới nhiễm bệnh thường không có dấu hiệu rõ ràng, khi bệnh nặng thường có các dấu hiệu như sau: tôm kém ăn, hoạt động yếu, tăng trưởng chậm, lớp vỏ có màu tối hoặc xanh đậm. Các phần phụ và vỏ kitin có hiện tượng hoại tử, có nhiều sinh vật bám (ký sinh trùng đơn bào, tảo bám và vi khuẩn dạng sợi).Gan tuỵ teo lại có mμu trắng hơi vùng, thối rất nhanh. Tỉ lệ phân đàn rất cao, tôm chết rải rác nhưng khi dồn tích thì tỉ lệ chết có thể lên đến 70%.
Phương pháp chẩn đoán
Có nhiều phương pháp để chẩn đoán bệnh MBV trên tôm sú như phết tế bào gan tụy lên kính, nhuộm nhanh bằng Malachite green 0,1% rồi quan sát dưới kính hiển vi. Tế bào nhiễm sẽ thể hiện một hoặc nhiều thể ẩn. Phương pháp mô bệnh học cũng cho kết quả thể hiện thể ẩn bắt màu hồng của Eosin ở tế bào nhiễm bệnh. Hoặc dùng kỹ thuật PCR để phát hiện MBV ở giai đoạn nhiễm sớm.
Biện pháp kiểm soát bệnh
Áp dụng biện pháp phòng bệnh tổng hợp cho tôm vẫn là chủ yếu:
- Không dùng tôm giống có nhiễm mầm bệnh MBV.
- Cải tạo ao và xử lý nguồn nước cấp theo đúng qui trình trước khi thả giống
- Kiểm dịch đàn tôm giống trước khi thả nuôi
- Chăm sóc, cung cấp thức ăn đủ chất, lượng
- Quản lý tốt chất lượng nước trong suốt quá trình nuôi.
- Không để tôm sốc trong quá trình nuôi.
- Kiểm dịch cho tôm bố mẹ trước khi cho đẻ.
- Xử lý nước bằng tầng ôzôn và các chất sát trùng Bezalkon clorua trước khi ấp trứng thì có thể sản xuất được đàn tôm Postlarvae không nhiễm virus MBV.
Hepatopancreatic Parvovirus (Hpv)
Tác nhân gây bệnh
Là nhóm Parvovirus, có cấu trúc nhân là DNA mạch đôi. Chúng thường ký sinh trong nhân tế bào biểu bì gan tụy và tế bào biểu bì ruột trước. Khi tế bào tôm nhiễm HPV thường nhân sẽ sưng to tạo thể vùi.
Dấu hiệu bệnh lý
Tôm nhiễm HPV thường ít ăn hoặc bỏ ăn, lờ đờ, hoạt động yếu rất dễ bị sinh vật bám ký sinh trên vỏ và các phần phụ. Gan tụy tôm thường teo, nhão hay hoại tử.
Phương pháp chẩn đoán
Tương tự như bệnh BMV, HPV cũng được chẩn đoán. Thông qua phương pháp nhuộm nhanh Malachite green 0,1%. Phương pháp mô bệnh học; phương pháp PCR. Phương pháp hóa mô miễn dịch hay phương pháp lai tại chổ (in situ hybrization).
Biện pháp phòng bệnh
Áp dụng biện pháp phòng bệnh tổng hợp tương tự như phòng bệnh do vi-rút MBV.
