Cá rô phi là một trong những loại cá nước ngọt được nuôi phổ biến ở nước ta. Cá dễ nuôi, nhanh phát triển và cho hiệu quả kinh tế cao nên được rất nhiều hộ dân đầu tư. Tuy nhiên, giống như nhiều loài thủy sản khác thì cá rô phi cũng rất dễ mắc bệnh. Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh ở loài cá này là do thiếu dinh dưỡng hoặc môi trường sống thay đổi. Hôm nay chúng tôi sẽ mang đến cho bạn cách phòng một căn bệnh rất thường gặp ở cá rô phi – bệnh xuất huyết lòi mắt. Bệnh có thể xảy ra hàng loạt vào mùa nắng và gây chết cá trên diện rộng nên bà con cần cẩn trọng. Đồng thời người chăn nuôi cũng nên chăm sóc và cải tạo ao nuôi cá rô phi sạch sẽ phòng ngừa mầm bệnh.
Bệnh xuất huyết lòi mắt trên cá rô phi
Bệnh xuất huyết lồi mắt do hai loài vi khuẩn gây bệnh chính là Streptococcus iniae và Streptococcus agalactiae. Bệnh thường xảy ra vào mùa hè khi nắng nóng kéo dài, nhiệt độ nước tăng cao. Bệnh xuất huyết lồi mắt có thể gây chết cá hàng loạt. Vì vậy, người nuôi cá nước ngọt nói chung, nuôi cá rô phi nói riêng phải chú ý công tác phòng và trị bệnh cho cá để giảm thiểu thiệt hại.
Triệu chứng cá mắc bệnh
Khi cá mới nhiễm bệnh xuất huyết lồi mắt thường có hiện tượng kém ăn hoặc bỏ ăn. Bơi lờ đờ ở tầng mặt hoặc bơi gần bờ ao, nếu nuôi trong lồng thường bơi sát thành lồng. Khi cá nhiễm bệnh nặng có hiện tượng bơi xoay vòng, mắt lồi và mờ đục một hoặc hai bên (có thể gây vỡ mắt), thân cá có màu đen, xuất huyết trên da, xương nắp mang và gốc vây. Bệnh xuất huyết lồi mắt có triệu chứng điển hình là mắt lồi và xuất huyết. Tuy nhiên trong một số trường hợp, cá nhiễm bệnh không có biểu hiện rõ triệu chứng trước khi chết, mà chỉ xuất hiện hiện tượng đuôi bị ăn mòn, mang nhợt nhạt và có xuất huyết dạng điểm, trong trường hợp này cá thường chết với tỷ lệ cao trong thời gian ngắn.
- Nhìn bên ngoài: Cá bơi tách đàn, bơi lờ đờ, xoáy tròn một lúc sau đó chìm dưới đáy ao. Da biến đổi sang màu tối sẫm, các hốc vây và nắp mang bị xuất huyết. Mắt cá bị đục mờ, có thể bị lồi cả mắt ra.
- Nội tạng bên trong: Khi cắt mang, thấy có đoạn mang bị xơ. Nếu cá bị nặng, mang chuyển sang màu trắng, có bùn bám lên trên. Khi mổ bụng thấy ruột cá không có thức ăn, bị xuất huyết, gan thâm tím, thận nhũn. Lúc này, ta có thể khẳng định chắc chắn cá rô phi bị bệnh xuất huyết.
Nguyên nhân gây bệnh
Khi thời tiết nắng nóng kéo dài, nhiệt độ nước tăng cao, pH nước cao trên 8, hàm lượng oxy hòa tan trong nước thấp, hàm lượng các khí độc như NH3, N02, H2S trong nước tăng cao do quá trình phân hủy chất hữu cơ, mật độ nuôi dày… là những yếu tố thuận lợi để bệnh xuất huyết lồi mắt phát triển và gây hại cho cá rô phi. Bệnh xuất huyết lồi mắt thường phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết nắng nóng và có mưa dông.
Cá giống khi thả nuôi cũng có thể đã mang sẵn mầm bệnh. Vì vậy, người nuôi khi mua cá giống nên chọn những cơ sở bán cá giống uy tín. Đảm bảo cá giống phải có chứng nhận kiểm dịch. Quá trình vận chuyển cá giống phải bảo đảm không gây sốc. Nhằm nâng cao sức khỏe cho cá giống trước khi thả nuôi.
Cách phòng bệnh cho cá rô phi
Người nuôi cá rô phi cần thực hiện tốt công tác phòng bệnh theo phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Nên thực hiện các biện pháp phòng bệnh tổng hợp gồm: Sau mỗi vụ nuôi, ao nuôi phải được tháo cạn nước, nạo vét bùn đáy ao. Bón vôi với liều lượng 7 – 10 kg/100 m2. Phơi đáy ao trong 7 – 10 ngày để mùn bã hữu cơ nơi đáy ao được phân hủy. Tu sửa và gia cố bờ ao, diệt hết cá tạp trước khi lấy nước vào ao nuôi.
Trong suốt quá trình nuôi, cần duy trì ổn định mực nước trong ao nuôi từ 1,5m trở lên (tốt nhất là từ 2m trở lên). Thường xuyên kiểm tra khả năng bắt mồi của cá để điều chỉnh lượng thức ăn cho phù hợp. Không để dư thừa thức ăn nhằm hạn chế mùn bã hữu cơ tích tụ trong ao nuôi. Trong những ngày nắng nóng, nhiệt độ nước cao trên 350C cần giảm lượng thức ăn hoặc không cho cá ăn vào bữa trưa. Bổ sung vitamin C và khoáng chất vào thức ăn với liều lượng 50 – 55 mg/kg thức ăn để tăng sức đề kháng cho cá.
Phương pháp trị bệnh xuất huyết lồi mắt
Khi thấy cá rô phi có biểu hiện bị nhiễm bệnh cần dừng cho cá ăn trong 1 ngày. Dùng vôi bột với liều lượng 1g/m3 nước để diệt bớt mầm bệnh. Kiểm tra toàn bộ ao nuôi và loại bỏ ngay những con chết và yếu. Sử dụng Sulfamid với liều lượng 150 – 200 mg/kg cá/ngày cho ăn liên tục trong 5 – 7 ngày. Hoặc dùng Erythromyxin với liều lượng 2 – 5 g/100kg cá/ngày. Trộn vào thức ăn và cho cá ăn liên tục từ 3 – 7 ngày.
Khi sử dụng kháng sinh để trị bệnh xuất huyết lồi mắt ở cá rô phi người nuôi nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất để có được hiệu quả cao nhất. Sau khi kết thúc dùng kháng sinh, tiếp tục bổ sung vitamin C và men tiêu hóa vào thức ăn. Và cho cá ăn liên tục trong 10 ngày. Tốt nhất khi thấy cá có dấu hiệu nhiễm bệnh, người nuôi nên liên hệ với các cơ quan chức năng hoặc cán bộ chuyên trách để được hướng dẫn, hỗ trợ.
